Đến đầu năm 1945, tình hình quân sự của Đức đang trên bờ vực sụp đổ hoàn toàn. Ở mặt trận phía đông, Ba Lan đã rơi vào tay Hồng quân Liên Xô, và họ đang tiến công dồn dập chuẩn bị vượt qua Oder, khu vực nằm giữa Küstrin và Frankfurt với mục tiêu đánh chiếm Berlin, cách Berlin 82 kilômét (51 mi) về phía tây.[6]

Trên mặt trận phía tây, một cuộc tiến công đã diễn ra từ ngày 16 tháng 12 năm 1944 tại Ardennes của quân Đức nhằm chia rẽ đoàn kết trong nội bộ quân Đồng minh phương Tây, với mục đích rằng một chiến thắng trên mặt trận quân sự sẽ thuyết phục quân Đồng minh đi đến một đàm phán có lợi cho Đức để nước này tập trung vào chiến đấu với quân Liên Xô ở phía đông.[7] Cuộc tấn công đạt được một số thành công tạm thời cho đến 25 tháng 1 năm 1945,[8] ngay sau đó quân Đức đã bại trận trước lực lượng Đồng minh trong cuộc tấn công Ardennes, khi quân Anh và Canada băng qua sông Rhine tiến vào trung tâm công nghiệp Ruhr của Đức. Quân Mỹ ở phía nam đã chiếm được Lorraine và đang tiến về Mainz, Mannheim và sông Rhine.[9] Tại Ý, quân Đức đã rút về phía bắc, khi họ bị lực lượng Mỹ và Liên hiệp Anh đánh bại trong cuộc Tấn công mùa xuân và liên quân Mỹ-Anh tiếp tục tiến quân đến Po và vùng núi Alps.[10] Song song với các hoạt động quân sự, lãnh đạo các nước Đồng minh đã gặp nhau tại Yalta từ ngày 4 đến 11 tháng 2 để thảo luận về việc kết thúc cuộc chiến ở châu Âu.[11]

Lãnh đạo một Đế chế III đang tan rã nhanh chóng, ngày 16 tháng 1 năm 1945 Hitler lui về Führerbunker của mình ở Berlin. Rõ ràng là lãnh đạo Đức Quốc xã hiểu rằng trận chiến tại Berlin sẽ là trận chiến cuối cùng của cuộc chiến tranh ở châu Âu.[12] Khoảng 325.000 binh sĩ thuộc Tập đoàn quân B của Đức đã bị bao vây và bắt giữ tại Ruhr vào ngày 18 tháng 4, con đường cho các lực lượng Mỹ tiến đến Berlin đã rộng mở. Đến ngày 11 tháng 4, quân Mỹ đã vượt qua Elbe, cách Berlin 100 kilômét (62 mi) về hướng tây.[13] Vào ngày 16 tháng 4, Hồng quân Liên Xô ở phía đông đã vượt qua Oder và bắt đầu trận chiến Seelow Heights, tuyến phòng thủ lớn cuối cùng bảo vệ Berlin ở phía đông.[14]

Đến ngày 19 tháng 4, quân Đức đã rút lui hoàn toàn khỏi Seelow Heights, không còn tuyến phòng thủ nào nữa. Berlin đã bị pháo binh Liên Xô bắn phá lần đầu tiên vào ngày 20 tháng 4 (sinh nhật của Hitler). Đến tối ngày 21 tháng 4, xe tăng của Hồng quân đã tràn đến ngoại ô thành phố.[16]

Tại cuộc họp tình hình buổi chiều ngày 22 tháng 4, Hitler lo lắng và suy sụp hoàn toàn khi ông nhận được thông báo rằng mệnh lệnh do ông đưa ra ngày hôm trước cho chỉ huy Felix Steiner, chỉ huy của Đạo quân biệt kích Steiner về việc chuyển quân đội đến ứng cứu Berlin đã không được đáp ứng.[17] Hitler đã yêu cầu tất cả mọi người ngoại trừ Wilhelm Keitel, Alfred Jodl, Hans Krebs và Wilhelm Burgdorf rời khỏi phòng họp,[18] Hitler đã phản ứng một cách giận dữ sự phản bội và bất tài của các tướng lĩnh Đức. Ông mất bình tĩnh đến mức khi lần đầu tiên ông tuyên bố rằng mình đã thua cuộc chiến. Hitler tuyên bố ông sẽ ở lại Berlin cho đến ngày cuối cùng và sau đó tự sát.[19] Cuối ngày 22 tháng 4 đó, ông đã hỏi bác sĩ tổ chức SS là Werner Haase về phương pháp tự tử đáng tin cậy nhất. Haase đề xuất "phương pháp súng lục và thuốc độc", kết hợp một liều xyanua với một phát súng vào đầu.[20] Khi người đứng đầu Luftwaffe, Thống chế Đế chế Hermann Göring biết về điều này, ông đã gửi một bức điện tín cho Hitler xin phép tiếp quản sự lãnh đạo của Đế chế theo sắc lệnh năm 1941 của Hitler, sắc lệnh Göring là người kế nhiệm.[21] Thư ký thân cận của Hitler là Martin Bormann đã thuyết phục Hitler rằng Göring đang đe dọa một cuộc đảo chính.[22] Phản ứng trước điều này, Hitler thông báo cho Göring rằng ông sẽ bị xử tử trừ khi ông từ chức tất cả các chức vụ. Cuối ngày hôm đó, Hitler đã tước mọi chức vụ và ra lệnh bắt giữ Göring.[23]

Đến ngày 27 tháng 4, Berlin đã bị cô lập khỏi phần còn lại của nước Đức. Liên lạc vô tuyến đến các đơn vị phòng thủ Đức đã bị mất; các nhân viên chỉ huy trong hầm phải phụ thuộc vào đường dây điện thoại để thông qua đó truyền tải các hướng dẫn và mệnh lệnh, và thông qua đài phát thanh công cộng để biết tin tức.[24] Vào ngày 28 tháng 4, một thông tin của BBC có nguồn gốc từ Reuters đã xuất hiện trên truyền thông; một bản sao của thông tin này đã được trao cho Hitler.[25] Nguồn tin tuyên bố rằng Reichsführer-SS Heinrich Himmler đã đề nghị đầu hàng quân Đồng minh phương Tây nhưng lời đề nghị đã bị từ chối. Himmler đã ngụ ý với quân Đồng minh rằng anh ta có quyền đàm phán đầu hàng; Hitler đã xem hành động đó là sự phản bội. Suốt buổi chiều hôm đó, ông phản ứng vô cùng giận dữ.[26] Sau đó ra lệnh bắt giữ Himmler và bắn Hermann Fegelein (đại diện SS của Himmler tại trụ sở của Hitler).[27]

Đến lúc này, Hồng quân đã tiến đến Potsdamer Platz, diễn biến chiến sự cho thấy họ đang chuẩn bị xông vào khu hầm Thủ tướng Đế chế. Báo cáo này cùng với sự phản bội của Himmler đã thúc đẩy Hitler đưa ra những quyết định cuối cùng của cuộc đời ông.[28] Sau nửa đêm ngày 29 tháng 4, Hitler kết hôn với Eva Braun trong một lễ cưới giản đơn tại phòng bản đồ của Führerbunker.[lower-alpha 15] Ông tổ chức bữa sáng cho tiệc cưới khiêm tốn với người vợ mới. Sau đó, Hitler đưa thư ký Traudl Junge sang một phòng khác và đọc cho cấp dưới viết bản di chúc và lời trăng trối cuối cùng. Trong thư có ghi lại các chỉ thị phải thực hiện ngay sau khi ông chết, trong đó Đại đô đốc Karl Dönitz và Joseph Goebbels đảm nhận vai trò của Hitler với tư cách là người đứng đầu đất nước và thủ tướng chính phủ.[29] Ông ký những tài liệu này lúc 04:00 và sau đó đi ngủ (một số nguồn tin cho biết Hitler đã ra lệnh trong di chúc và di chúc cuối cùng ngay trước đám cưới, nhưng tất cả đều thống nhất về thời điểm ký tên).[lower-alpha 16][lower-alpha 17]

Vào chiều ngày 29 tháng 4, Hitler biết rằng người bạn đồng minh của mình là nhà lãnh đạo phát xít Ý Benito Mussolini đã bị du kích kháng chiến Ý xử tử. Thi thể của Mussolini và tình nhân của ông ta là Clara Petacci đã bị xích chân và treo chổng ngược. Các xác chết sau đó đã được đưa xuống và ném vào máng xối, họ bị chế giễu bởi những người Ý chống đối. Những sự kiện này có thể đã củng cố quyết tâm của Hitler không cho phép bản thân và vợ mình một "cảnh tượng" tương tự, như ông đã cho ghi lại trước đó trong bản di chúc.[31][lower-alpha 18] Nghi ngờ tính hiệu quả của các viên nang xyanua do bác sĩ SS, Tiến sĩ Ludwig Stumpfegger xử lý nhằm mục đích tự tử. Hitler đã ra lệnh cho Tiến sĩ Haase tiến hành thí nghiệm trên con chó Blondi của ông trước và nó đã không qua khỏi.[32]